Đạo Đức Kinh — Chương 5
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 5
- Mã Vương Đôi: Thuộc 道經, tiếp sau chương 4.
II. Nguyên văn Hán cổ
- 「乎」 (WB) ⇆ 「歟」 (帛): chỉ khác trợ từ nghi vấn.
- 「不如守中」 (WB) ⇆ 「不若守中」 (帛): cùng nghĩa, khác chữ.
III. Bản dịch Việt
Trời đất không thiên vị, coi muôn vật như “chó bằng cỏ” dùng trong tế lễ. Thánh nhân cũng không thiên vị, coi trăm họ như “chó bằng cỏ”. Giữa trời đất, chẳng như cái bễ lò sao? Rỗng mà không kiệt, động thì sinh mãi. Nói nhiều thì cạn, chẳng bằng giữ sự tĩnh trung。
IV. Giải thích
- Chó bằng cỏ: trong lễ tế, khi dâng thì được tôn trọng, xong lễ thì bị bỏ mặc.
- Trời đất cũng thế: xuân đến, hoa nở; đông về, vạn vật lụi tàn. Không vì thương hay ghét.
- Bài học: tự nhiên vô tư, bình đẳng, không thiên vị.
- Bễ lò bên trong rỗng, nhưng nhờ rỗng mà sinh ra luồng gió mạnh.
- Càng kéo (động) thì khí càng ra nhiều, không bao giờ cạn.
- Bài học: sự rỗng lặng là nguồn sinh vô tận. Khi tâm rỗng, sáng tạo và sức mạnh mới tuôn chảy.
- Nói nhiều, can thiệp nhiều → mau cạn, rối loạn.
- Giữ trung: quay về cái gốc tĩnh lặng bên trong, như bễ rỗng.
- Bài học: ít lời, tập trung, hành động đúng lúc thì hiệu quả lớn.
V. Khái quát ý nghĩa
- Trời đất và thánh nhân đều vô tư, không thiên vị.
- Đạo như cái bễ: rỗng mà sinh khí vô tận.
- Ít lời, giữ trung: đó là cách giữ sức mạnh.
Tinh yếu: Hãy vô tư như trời đất, rỗng như cái bễ, và giữ trung để sức mạnh tuôn chảy。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Ý nghĩa | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Chó bằng cỏ | Bình đẳng, không thiên vị. | Đối xử công bằng trong công việc, không để cảm xúc cá nhân chi phối. |
| Cái bễ lò | Rỗng mà sinh mãi, động thì càng ra. | Tĩnh tâm để sáng tạo và năng lượng tuôn chảy. |
| Giữ trung | Ít lời, tập trung vào cốt lõi. | Nói ít, quan sát nhiều, hành động khi cần để hiệu quả lớn. |