Keyboard shortcuts

Press ← or → to navigate between chapters

Press S or / to search in the book

Press ? to show this help

Press Esc to hide this help

Đạo Đức Kinh — Chương 8

Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)

I. Đối chiếu bản gốc

  • Vương Bật: Chương 8
  • Mã Vương Đôi: Thuộc 道經, tiếp sau chương 7.

II. Nguyên văn Hán cổ

王弼本 (Ch.8)

上善若水。 水善利萬物而不爭，處眾人之所惡，故幾於道。 居善地，心善淵，與善仁，言善信，正善治，事善能，動善時。 夫唯不爭，故無尤。

帛書 (甲/乙)

上善若水。 水善利萬物而不爭，處眾人之所惡，故幾於道。 居善地，心善淵，與善仁，言善信，政善治，事善能，動善時。 夫唯不爭，故無尤。

Dị văn nổi bật

  • 「正善治」 (WB) ⇆ 「政善治」 (帛): khác chữ, cùng nghĩa “việc trị chính sự phải thiện”.
  • Còn lại thống nhất.

III. Bản dịch Việt

Vương Bật / Mã Vương Đôi

Bậc thiện cao nhất giống như nước. Nước lợi cho muôn loài mà không tranh, ở chỗ mọi người chê bỏ, nên gần với Đạo. Ở thì khéo chọn chỗ thấp; lòng thì sâu thẳm; cho thì nhân; nói thì giữ tín; cai trị thì công bằng; làm việc thì giỏi giang; hành động thì hợp thời. Chính vì không tranh, nên không lỗi。

IV. Chú giải

Nước — Biểu tượng của bậc thiện cao nhất

  • Nước luôn chảy xuống chỗ thấp, nơi người khác tránh, nhưng nhờ đó lại nuôi sống muôn loài.
  • Nước mềm yếu, ai cũng có thể vượt qua, nhưng cũng mạnh mẽ: có thể mài đá, vượt núi, chảy thành sông biển.
  • Bài học: bậc thiện không phô trương, âm thầm nuôi dưỡng, không tranh giành.

7 mặt của sự thiện (七善)

  1. Ở (居善地): chọn nơi thấp, an ổn, không kiêu căng.
  2. Tâm (心善淵): lòng sâu thẳm, bao dung như vực.
  3. Quan hệ (與善仁): cư xử nhân hậu.
  4. Lời nói (言善信): giữ chữ tín.
  5. Chính trị (正/政善治): cai trị công bằng.
  6. Việc làm (事善能): giỏi giang, thành thạo.
  7. Hành động (動善時): hành động hợp thời, đúng lúc.

Không tranh — Không lỗi

  • Vì nước không tranh hơn thua, nên chẳng ai oán trách.
  • Người biết nhường, biết chọn đúng lúc, sẽ tránh được xung đột vô ích.

V. Khái quát ý nghĩa

Cốt lõi

  • Thiện tối cao giống như nước: mềm yếu, khiêm nhường, nhưng nuôi dưỡng và bền bỉ.
  • Bảy mặt thiện: chỗ ở, tấm lòng, quan hệ, lời nói, chính sự, công việc, hành động.
  • Không tranh giành → không oán trách.

Tinh yếu: Học như nước: mềm mà mạnh, nuôi dưỡng muôn loài, không tranh giành。

VI. Bài học ứng dụng

Hình ảnhBài họcỨng dụng
Nước chảy xuống thấpKhiêm nhường, không kiêu căngTrong tập thể, chọn việc ít ai muốn làm, đóng góp thầm lặng
Nước nuôi dưỡng muôn loàiSống để ích lợi cho người khácGiúp đỡ người xung quanh, tạo giá trị chung
Bảy mặt thiệnToàn diện trong cư xử và hành độngGiữ tín trong lời nói, công bằng trong quản lý, hành động đúng lúc
Không tranhTránh xung đột vô íchTập trung vào điều cốt yếu, bỏ qua chuyện nhỏ

VII. Ngộ nhận & Gỡ giải

Ngộ nhận thường gặp

  • Nhầm: “Giống nước” = yếu đuối, buông xuôi. Gỡ: Nước mềm nhưng bền, vượt núi, phá đá, mạnh mẽ hơn cả cứng.
  • Nhầm: “Không tranh” = thụ động, cam chịu. Gỡ: Là biết nhường, chọn lúc, tránh xung đột vô nghĩa để giữ sức cho việc lớn.

VIII. Kết luận

Kết tinh

Bậc thiện tối cao giống như nước: khiêm nhường, nuôi dưỡng, bền bỉ. Nhờ không tranh, nên vô oán, vô lỗi. Đó là cách thuận theo Đạo để sống an hòa và lâu bền。