Đạo Đức Kinh — Chương 9
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 9
- Mã Vương Đôi: Thuộc 道經, tiếp sau chương 8.
II. Nguyên văn Hán cổ
- 「滿堂」 (WB) ⇆ 「盈室」 (帛): cùng nghĩa “đầy ắp trong nhà”.
- 「功遂身退」 (WB) ⇆ 「功成身退」 (帛): “sự nghiệp xong thì lui về”, ý tương đồng.
III. Bản dịch Việt
Giữ mãi cho đầy, chẳng bằng dừng lại đúng lúc. Mài mãi cho sắc, chẳng thể lâu bền. Nhà đầy vàng ngọc, không ai giữ nổi. Giàu sang mà kiêu, tự chuốc lấy tai họa. Việc xong biết lui, đó là Đạo của Trời。
IV. Chú giải
- Rót nước vào chén: nếu cứ thêm mãi, sẽ tràn ra ngoài.
- Giữ cái gì quá mức, sớm muộn cũng mất.
- Bài học: biết đủ và dừng, mới bền lâu.
- Con dao mài mãi cho thật sắc, nhưng dùng chút đã mẻ.
- Mọi thứ cực điểm thì dễ hỏng.
- Bài học: đừng chạy theo hoàn hảo tuyệt đối, hãy giữ sự cân bằng.
- Nhà đầy vàng bạc, người càng lo giữ, càng bất an.
- Giàu sang mà sinh kiêu căng → tự rước họa.
- Bài học: của cải chỉ là tạm, đừng ỷ vào nó để ngạo mạn.
- Khi sự nghiệp thành, biết rút lui đúng lúc.
- Như mặt trời: lên cao rồi lặn, đó là lẽ trời.
- Bài học: giữ sự khiêm nhường, không tham quyền cố vị.
V. Khái quát ý nghĩa
Tinh yếu: Biết dừng đúng lúc, lùi đúng chỗ — đó là trí tuệ giữ cho lâu bền。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Chén đầy | Đủ thì dừng | Trong công việc, đừng quá tải, biết nghỉ ngơi |
| Dao sắc | Quá mức thì hỏng | Đừng cầu toàn quá đáng, tập trung vào điều cốt yếu |
| Vàng ngọc | Giữ nhiều càng lo nhiều | Sống giản dị, coi nhẹ của cải |
| Thành công biết lui | Khiêm nhường, đúng thời | Biết nhường vị trí, giữ danh dự và sự bền lâu |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
- Nhầm: “Đừng làm cho đầy” = cấm làm giàu, cấm thành công. Gỡ: Ý là biết đủ, không tham quá độ, không bám chấp.
- Nhầm: “Lui về” = bỏ hết, thoái lui tiêu cực. Gỡ: Đây là sự lui đúng thời, giữ thế quân bình, không tranh giành mãi.