Đạo Đức Kinh — Chương 27
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 27
- Mã Vương Đôi: Thuộc 道經, tiếp sau chương 26.
II. Nguyên văn Hán cổ
善行,無轍跡; 善言,無瑕謫; 善數,不用籌策; 善閉,無關楗而不可開; 善結,無繩約而不可解。 是以聖人常善救人,故無棄人; 常善救物,故無棄物。 是謂襲明。 故善人者,不善人之師; 不善人者,善人之資。 不貴其師,不愛其資,雖智大迷,是謂要妙。
善行無轍跡; 善言無瑕謫; 善計不用籌策; 善閉無關鍵而不可開; 善結無繩約而不可解。 是以聖人常善救人,故無棄人; 常善救物,故無棄物。 是謂襲明。 故善人者,不善人之師; 不善人者,善人之資。 不貴其師,不愛其資,雖智大迷,是謂要妙。
- 「善數」 (WB) ⇆ 「善計」 (MWD): tính toán khéo, ý như nhau.
- 「關楗」 (WB) ⇆ 「關鍵」 (MWD): then cửa, khóa cửa, không đổi nghĩa.
III. Bản dịch Việt
Đi giỏi thì không để dấu vết; Nói giỏi thì không để lỗi lầm; Tính giỏi thì không cần bàn toán; Khóa giỏi thì không then chốt mà không mở được; Buộc giỏi thì không dây buộc mà không gỡ được. Cho nên, thánh nhân thường khéo cứu người, nên không bỏ ai; Thường khéo cứu vật, nên không bỏ vật gì. Ấy gọi là theo ánh sáng. Cho nên: người thiện là thầy của kẻ bất thiện; kẻ bất thiện là vốn của người thiện. Không quý thầy, không yêu vốn, thì dù có trí cũng lạc lối. Ấy gọi là yếu quyết vi diệu。
IV. Chú giải
- “Đi giỏi không vết”: làm mà không để lại dấu, không phô trương.
- “Nói giỏi không lỗi”: lời hợp thời, hợp lẽ, không gây hại.
- “Khóa, buộc”: khéo léo vô hình, không thấy mà bền chắc.
- “Không bỏ người, không bỏ vật”: thánh nhân bao dung, không bỏ sót.
- “Người thiện là thầy, kẻ bất thiện là vốn”: hai mặt nương nhau; thiện giúp hóa bất thiện, bất thiện là bài học cho thiện.
V. Khái quát ý nghĩa
- Làm giỏi, nói giỏi, xử giỏi đều không phô trương.
- Thánh nhân bao dung, không bỏ người vật.
- Thiện và bất thiện nương nhau: biết quý thầy và vốn mới không lạc.
Tinh yếu: Hành động khéo thì vô hình, thánh nhân bao dung, biết dùng cả thiện và bất thiện。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Đi không dấu | Hành động vô hình | Làm việc hiệu quả, không cần khoe khoang |
| Khóa, buộc không thấy | Khéo vô hình | Giải quyết vấn đề tận gốc, không hình thức |
| Không bỏ ai, vật | Bao dung | Quản trị con người: không bỏ rơi, biết dùng đúng chỗ |
| Thiện – bất thiện | Thầy và vốn | Lấy sai lầm làm bài học, lấy người xấu làm gương phản diện |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
- Nhầm: Bao dung = dung túng. Gỡ: Bao dung là không bỏ rơi, nhưng vẫn hóa độ, dẫn dắt.
- Nhầm: Dùng kẻ bất thiện = cổ vũ xấu. Gỡ: Dùng ở đây là xem họ làm vốn để học, không phải khuyến khích xấu.