Đạo Đức Kinh — Chương 72
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 72
- Mã Vương Đôi: Thuộc 德經, tiếp sau chương 71。
II. Nguyên văn Hán cổ
III. Bản dịch Việt
Khi dân không còn sợ uy, thì uy lớn sẽ đến。 Chớ khinh nơi dân ở；chớ chán chỗ dân sinh。 Chỉ ai không chán ghét dân，dân mới không chán ghét người ấy。
Cho nên bậc Thánh biết mình mà không khoe mình； Tự yêu mình mà không tự cao。 Bỏ cái kia (khoe, cao) mà giữ cái này (khiêm, thực)。
IV. Chú giải
- “民不畏威”: khi dân không còn kính trên — trật tự sẽ rối。
- “無狎其所居，無厭其所生”: người cầm quyền không nên khinh dân, chán dân；hãy tôn trọng đời sống họ。
- “不厭”: không chán — giữ lòng thương, dân tự thuận。
- “自知不自見”: biết mình nhưng không khoe。
- “自愛不自貴”: yêu mình mà không tự tôn, không coi mình hơn người。
V. Khái quát ý nghĩa
- Uy quyền thật đến từ đức, không từ sợ。
- Người trị quốc tôn trọng dân sinh thì dân tự thuận。
- Khiêm tốn và tự biết là gốc của an trị。
Tinh yếu: Dân kính vì người khiêm；uy đến từ đức, không từ ép。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Uy lớn | Đức sinh uy | Người lãnh đạo dùng đức, không dùng sợ để giữ trật tự |
| Không chán dân | Gắn bó gốc rễ | Ở gần dân, hiểu nỗi lo của họ để chính sách không xa rời |
| Biết mà không khoe | Khiêm tốn | Làm được mà không phô trương — khiến người tự tin theo |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
-
Nhầm: Không cần uy, chỉ cần đức。 Gỡ: Uy là biểu hiện tự nhiên của đức；mất đức thì uy giả, dân không kính。
-
Nhầm: Khiêm là yếu。 Gỡ: Khiêm để vững；thấp để dẫn。Đó là sức mạnh mềm của Đạo。