Đạo Đức Kinh — Chương 10
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 10
- Mã Vương Đôi: Thuộc 道經, tiếp sau chương 9.
II. Nguyên văn Hán cổ
載營魄抱一，能無離乎？ 專氣致柔，能嬰兒乎？ 滌除玄覽，能無疵乎？ 愛民治國，能無為乎？ 天門開闔，能為雌乎？ 明白四達，能無知乎？ 生之畜之，生而不有，為而不恃，長而不宰，是謂玄德。
載營魄抱一，能無離乎？ 專氣致柔，能如嬰兒乎？ 滌除玄覽，能無疵乎？ 愛民治國，能無為乎？ 天門啟闔，能為雌乎？ 明白四達，能無知乎？ 生之畜之，生而弗有，為而弗恃，長而不宰，是謂玄德。
- 「能嬰兒乎」 (WB) ⇆ 「能如嬰兒乎」 (帛): thêm chữ “如”, nghĩa không đổi.
- 「生而不有」 (WB) ⇆ 「生而弗有」 (帛): khác chữ, ý tương đồng “sinh mà không chiếm hữu”.
III. Bản dịch Việt
Giữ hồn và phách hợp nhất, có thể không lìa chăng? Tập trung khí để trở nên mềm yếu, có thể như trẻ thơ chăng? Rửa sạch lòng nhìn sâu, có thể không vướng lỗi chăng? Yêu dân trị nước, có thể thuận theo vô vi chăng? Cửa trời đóng mở, có thể ở vai trò “mẹ” chăng? Sáng suốt bốn phương, có thể không tự biết chăng? Sinh mà không chiếm, làm mà không cậy, nuôi mà không làm chủ — đó gọi là Đức Huyền diệu。
IV. Chú giải
- Hồn (營) và phách (魄) là phần tinh thần và thể xác.
- “抱一” = giữ sự hợp nhất, không phân tán.
- Bài học: giữ tâm và thân trong một mối, sống toàn vẹn.
- Trẻ nhỏ mềm dẻo, không cứng nhắc.
- Biết giữ khí để mềm, bền và linh hoạt.
- Bài học: sức mạnh đến từ sự mềm dẻo, không phải cứng rắn.
- “滌除玄覽” = gột rửa tấm gương tâm hồn.
- Trong sáng thì soi chiếu không sai lệch.
- Bài học: giữ tâm sạch để thấy đúng sự vật.
- Yêu dân, trị quốc mà không can thiệp thái quá.
- Bài học: lãnh đạo nên thuận tự nhiên, không áp đặt.
- Sinh mà không chiếm hữu, làm mà không cậy, nuôi mà không làm chủ.
- Đó là đức của Đạo: âm thầm, khiêm nhường, vô tư.
V. Khái quát ý nghĩa
- Giữ thân tâm hợp nhất, mềm dẻo, trong sáng.
- Trị quốc bằng vô vi, lấy nuôi dưỡng làm gốc.
- Đức huyền diệu: làm mà không chiếm hữu.
Tinh yếu: Hợp nhất, mềm dẻo, vô vi, khiêm nhường — đó là Đức huyền diệu của Đạo。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Hồn và phách | Sống toàn vẹn, không phân tán | Giữ thân khỏe, tâm an để làm việc bền lâu |
| Trẻ thơ | Mềm yếu mà bền | Giữ tâm hồn linh hoạt, tránh cố chấp |
| Tấm gương trong sáng | Thấy đúng sự vật | Tĩnh tâm, tránh thiên kiến |
| Vô vi trị quốc | Lãnh đạo thuận tự nhiên | Không áp đặt, để tập thể tự vận hành |
| Đức huyền diệu | Làm mà không chiếm | Nuôi dưỡng người khác, không cần giữ công |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
- Nhầm: “Không chiếm hữu” = phủ nhận trách nhiệm. Gỡ: Thực ra là làm hết lòng nhưng không dính mắc công lao.
- Nhầm: “Mềm yếu” = yếu đuối. Gỡ: Mềm yếu ở đây là linh hoạt, bền dẻo, sức mạnh ngấm ngầm.