Đạo Đức Kinh — Chương 13
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 13
- Mã Vương Đôi: Thuộc 道經, tiếp sau chương 12.
II. Nguyên văn Hán cổ
寵辱若驚,貴大患若身。 何謂寵辱若驚? 寵為下,得之若驚,失之若驚,是謂寵辱若驚。 何謂貴大患若身? 吾所以有大患者,為吾有身,及吾無身,吾有何患? 故貴以身為天下,若可寄天下;愛以身為天下,若可托天下。
寵辱若驚,貴大患若身。 何謂寵辱若驚? 寵為下,得之若驚,失之若驚,是謂寵辱若驚。 何謂貴大患若身? 吾所以有大患者,為吾有身。及吾無身,吾有何患? 故以身為天下,若可寄天下;愛以身為天下,若可托天下。
III. Bản dịch Việt
Vinh nhục đều đáng sợ như nhau; trọng đại hoạn nạn như chính thân mình. Thế nào là “vinh nhục đều đáng sợ”? Vinh là ở dưới: được nó thì sợ, mất nó cũng sợ. Thế nên vinh nhục đều đáng sợ. Thế nào là “trọng đại hoạn nạn như chính thân”? Sở dĩ ta có hoạn nạn lớn là vì ta có thân. Nếu không chấp thân, còn gì để lo? Vậy: ai coi thân mình như thiên hạ thì có thể giao thiên hạ; ai yêu thân mình như thiên hạ thì có thể trao thiên hạ.
IV. Chú giải
- “Vinh nhục đều đáng sợ”: Được khen sợ mất, bị chê cũng sợ. Cả hai đều trói buộc tâm.
- “Hoạn nạn do có thân”: Chấp thân → sinh tham, sợ, lo → có khổ. Nếu bớt chấp thân → tâm an.
- “Coi thân như thiên hạ”: Người biết coi thân mình bình đẳng với muôn người, không tư riêng, mới đáng giao phó thiên hạ.
V. Khái quát ý nghĩa
- Vinh và nhục đều là xiềng xích nếu tâm bám chấp.
- Hoạn nạn đến từ chấp thân.
- Người vô tư, coi thân và thiên hạ làm một, mới xứng đáng gánh vác.
Tinh yếu: Đừng bám vinh nhục, đừng chấp thân. Khi vô tư, mới thật sự gánh nổi thiên hạ。
VI. Bài học ứng dụng
| Hiện tượng | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Được khen | Sợ mất → lo lắng | Giữ tâm bình, đừng bám vào lời khen |
| Bị chê | Sợ hãi → tự ti | Xem như thử thách, không để lời chê chi phối |
| Chấp thân | Sinh tham, sợ, khổ | Rèn tâm xả, coi nhẹ hơn thua |
| Coi thân = thiên hạ | Vô tư, công bằng | Người lãnh đạo phải đặt lợi ích chung trên lợi ích riêng |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
- Nhầm: “Không chấp thân” = coi thường mạng sống. Gỡ: Là coi nhẹ ích kỷ, không phải bỏ mạng sống.
- Nhầm: “Vinh nhục đều sợ” = không phấn đấu. Gỡ: Ý là không bị lệ thuộc khen chê, vẫn làm việc đúng.