Đạo Đức Kinh — Chương 22
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 22
- Mã Vương Đôi: Thuộc 道經, tiếp sau chương 21.
II. Nguyên văn Hán cổ
曲則全,枉則直,窪則盈,弊則新,少則得,多則惑。 是以聖人抱一為天下式。 不自見故明,不自是故彰,不自伐故有功,不自矜故長。 夫唯不爭,故天下莫能與之爭。 古之所謂曲則全者,豈虛言哉!誠全而歸之。
曲則全,枉則直,窪則盈,敝則新,少則得,多則惑。 是以聖人執一為天下牧。 不自見,故明;不自是,故彰;不自伐,故有功;不自矜,故能長。 夫唯不爭,故天下莫與之爭。 古之所謂曲全者,豈虛言哉!誠全而歸之。
- 「抱一」 (WB) ⇆ 「執一」 (MWD): nghĩa như nhau, đều chỉ giữ một (Đạo).
- 「式」 (WB) ⇆ 「牧」 (MWD): bản WB: làm khuôn phép, bản MWD: làm người chăn dắt. Ý gần nhau.
- 「弊則新」 (WB) ⇆ 「敝則新」 (MWD): đều nghĩa hư hỏng thì mới mới.
III. Bản dịch Việt
Cong thì toàn, lệch thì thẳng, trũng thì đầy, hỏng thì mới, ít thì được, nhiều thì rối. Cho nên, thánh nhân giữ một để làm khuôn phép cho thiên hạ. Không tự thấy mình nên sáng; không tự cho mình đúng nên rõ; không tự khoe nên có công; không tự kiêu nên lâu dài. Chính vì không tranh, nên thiên hạ không ai tranh nổi. Xưa nói: “Cong thì toàn”, há phải lời suông sao? Thật vậy, toàn vẹn rồi sẽ quy về đó。
IV. Chú giải
- “Cong thì toàn, lệch thì thẳng”: nghịch lý bề ngoài, nhưng thuận theo Đạo thì mới toàn vẹn.
- “Ít thì được, nhiều thì rối”: giản dị đem lại lợi, phức tạp dễ loạn.
- “Giữ một”: giữ gốc Đạo, làm mẫu mực.
- “Không tự thấy, không tự khoe”: khiêm nhường nên sáng, công, lâu dài.
- “Không tranh”: vì không tranh, nên không ai tranh nổi.
V. Khái quát ý nghĩa
- Đạo vận hành nghịch với cái nhìn thông thường: cong mới toàn, ít mới được.
- Người theo Đạo giữ khiêm nhường, không tranh giành, nên bền lâu.
Tinh yếu: Khiêm nhường, không tranh, giữ gốc một, mới toàn vẹn và lâu dài。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Cong thì toàn | Nhường nhịn mới giữ trọn | Trong giao tiếp, nhún nhường để hòa hợp |
| Ít thì được | Giản dị có lợi | Sống tối giản, bớt ham muốn |
| Không tự khoe | Khiêm nhường thì có công | Làm việc âm thầm, không khoe khoang |
| Không tranh | Không tranh mới thắng | Tránh cạnh tranh vô ích, giữ hòa khí |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
- Nhầm: “Cong, lệch” = chấp nhận sai trái. Gỡ: Ý là nhún nhường, linh hoạt để toàn vẹn, không phải sai lầm.
- Nhầm: Không tranh = yếu đuối. Gỡ: Không tranh là sức mạnh mềm, ai cũng phải thuận.