古之善為道者，非以明民，將以愚之。 民之難治，以其智多。 故以智治國，國之賊； 不以智治國，國之福。

知此兩者亦稽式。 常知稽式，是謂玄德。 玄德深矣，遠矣，與物反矣，然後乃至大順。

古之善為道者，非以明民，將以愚之。 民之難治，以其智多。 故以智治國，國之賊； 不以智治國，國之福。

知此兩者，亦稽式。 常知稽式，是謂玄德。 玄德深矣，遠矣，與物反矣，然後乃至大順。

• Hai bản thống nhất, chỉ sai biệt nhẹ ở dấu ngắt câu。
• Chủ đề: Dùng Đức hơn dùng trí；trị dân bằng giản dị, không bằng mưu trí。

Người xưa khéo theo Đạo，không làm dân sáng xảo，mà khiến họ chất phác。 Dân khó trị vì trí khôn nhiều。

Dùng trí trị nước là họa của nước； Không dùng trí trị nước là phúc của nước。

Biết hai điều ấy là khuôn mẫu sâu xa。 Biết giữ khuôn ấy là Đức huyền diệu。 Đức huyền diệu sâu và xa； Thuận nghịch cùng vạn vật，mà cuối cùng đến đại thuận。

• “以愚之”: khiến dân chất phác, không xảo trá – không phải làm ngu, mà làm giản。
• “智多”: mưu trí, khôn vặt – sinh tranh đoạt。
• “以智治國，國之賊”: trị bằng mưu kế khiến nước rối； “不以智治國，國之福”: trị bằng đức giản khiến dân an。
• “稽式”: khuôn mẫu để soi xét, nắm gốc。
• “玄德”: đức sâu thẳm, hòa với tự nhiên。

• Trị nước lấy đức, không lấy mưu。
• Dân an khi giản dị；dân loạn khi khôn vặt。
• Huyền đức là thuận với tự nhiên – không cưỡng, không xảo。

• Nhầm: “Làm dân ngu” là ngu dân chính sách。 Gỡ: Là làm giản – để dân không bị khôn vặt lừa, không bị dục vọng dẫn。

• Nhầm: “Không dùng trí” là phản tri thức。 Gỡ: Là không dùng mưu mẹo, mà dùng trí sáng, đức dày để hóa dân。

Chương 65 dạy: trị nước lấy đức, không lấy mưu。Dân an khi giản, loạn khi xảo。Giữ Huyền Đức – sâu mà thuận，自 nhiên mà lâu。Ấy là đạo trị bình của người theo Đạo。