Chương 3 · Sắc tức thị Không
I. Nguyên văn & Dịch nghĩa
Xá Lợi Tử, sắc chẳng khác không, không chẳng khác sắc; sắc tức là không, không tức là sắc; thọ, tưởng, hành, thức cũng đều như vậy.
II. Giải thích từ khóa
- Tánh không: vô tự tính, không cố định, duyên sinh.
- Không phải hư vô, mà là không có bản chất riêng biệt.
III. Chú giải ý nghĩa
- Sắc tức thị không: mọi hiện tượng vật chất đều không có tự tính.
- Không tức thị sắc: chính tính không này biểu hiện thành các hiện tượng.
- Hiện tượng (sắc) và bản thể (không) không hai, không tách rời.
- Nhầm: “Không” = không tồn tại. ❌
- Đúng: “Không” = tồn tại nhưng vô thường, duyên sinh, không bản ngã. ✔️
IV. Minh họa đời thường
- Khoa học: vật chất chỉ là dao động của năng lượng → không có thực thể cố định.
- Tâm lý: cảm xúc xuất hiện rồi tan biến → có đó nhưng không bền chắc.
- Đời sống: mọi mối quan hệ đều thay đổi → chính tính không giúp ta trân trọng hiện tại.
V. Ứng dụng thực hành
- Nhìn vào một bông hoa → thấy hoa do đất, nước, ánh sáng, không khí hợp thành.
- Hoa không có “tự ngã” riêng → sắc tức là không.
- Chính vì duyên hợp mà hoa nở đẹp, tỏa hương → không tức là sắc.